Draugur frjálshyggjunnar gekk ljósum logum á Bláskjá í gærkvöld.

Af sögunni má margt læra.  T.d var einn af lærdómum Kreppunnar miklu í Bandaríkjunum sá að banna afleiðuviðskipti eða svokölluðu skuldatryggingarviðskipti.  Í raun eru þetta fjármálaveðmál þar sem menn veðja á allt mögulegt og ómögulegt innan fjármálageirans.  Þessi viðskipti voru aftur leifð árið 2000 í Bandaríkjunum og samstaðan um þessa "afreglun" var slík á Bandaríkjaþingi að frumvarpið var samþykkt samhljóða.  Í dag telja hinir sömu þingmenn þetta hafa verið sín stærstu mistök því þessi viðskipti urðu brátt stjórnlaus.  Þegar hrunið mikla varð á bandaríska fjárfestingabankamarkaðnum var talið að þessi viðskipti væru um 300 trilljón dollara sem væru að falla á banka og fjármálafyrirtæki.  En samt veit það enginn.  Vandinn varð svona mikill sagði einn "spilarinn" vegna þess að menn reiknuðu aldrei með að þessar skuldatryggingar kæmu til greiðslu.  En þegar samdrátturinn byrjaði á bandaríska fasteignamarkaðnum (ranglega kenndur við undirmálslán) þá fóru þessi veðmál að virka og fjárfestingarbankarnir sem höfðu fram af þessu aðeins fært hagnað til bókar án þess að leggja til hliðar nauðsynlegar varnir gegn skuldatryggingarloforðum sínum, þeir rúlluðu einn tveir og þrír. Fóru úr methagnaði árið 2007 yfir í gjaldþrot haustið 2008.

Eðli þessara viðskipta var eins og einn þátttakandinn í afleyðuviðskiptum, Sigurgeir Örn Jónsson  orðaði það í viðtali við Viðskiptablaðið 4. júlí 2008:

"Afleiðuviðskipti á Íslandi snerust fyrst og fremst um gjaldeyri, hlutabréf og skuldabréf.  Ég réð mig  hjá verðbréfunarsvið BofA (Bank of America) sem höndlaði með afleiður á skuldabréfavafninga, en vinsældir þeirra voru mjög að aukast á þeim tíma.  Þar sneiddum við niður söfn skuldatryggingarsamninga, og versluðum með einstakar einingar." 

Í sama viðtali sagði Sigurgeir að "þessum viðskiptum hafi fylgt umtalsverð áhætta, en að sama skapi ákaflega mikil ávöxtun. 

Þetta segja Bandaríkjamenn sé vandi fjármálakerfis þeirra í hnotskurn.  Gróðinn var óheyrilegur á uppgangstíma en í niðursveiflu varð ekki neitt við ráðið því upphæðirnar sem gamblað var með voru svo óheyrilegar háar.  Enginn alvöru Bandarískur hagfræðingur tengir kreppuna við óbeina ábyrgð ríkisins en margir setja hins vegar spurningarmerki við þá tengingu og segja að peningum skattgreiðanda sé betur varið en að greiða upp þessi vonlausu viðskipti.  T.d. var mettap AIG tryggingarrisanum ekki rakið til hefðbundinnar tryggingastarfsemi þess heldur skuldatryggingarviðskipta sem féllu á fyrirtækið.  En eins og ég sagði í upphafi virtist kerfið gera ráð fyrir að þessi viðskipti væru tölfræðilega örugg og myndu því aldrei koma til greiðslu.

Brandarakallar og hagtrúboðar á hægri væng Rebúblikanaflokksins hafa hins vegar í annarlegum tilgangi (kerfið gaf þeim mikið fóður) reynt að tengja hrunið við ríkisafskipti.  Njóta þessir brandarakallar ákafs stuðnings Íslenskra frjálshyggjumanna.  Aðalboðskapur þessa trúboðs er ekki á Ómega heldur Bláskjá. 

Í Kastljósi gærkvöldsins kom áðurnefndi Sigurgeir, beinn þáttakandi í þeim aðgerðum sem leiddi til fjármálakreppunnar og laug því blákalt að tenging fjármálakerfis við Seðlabanka og óbeinna ríkisábyrgðar innlána væri skýring þess að menn fóru óvarlega.  Áttaði t.d sig ekki á því að Netið geymdi hans fyrri ummæli um hina miklu áhættu afleiðuviðskipta.   Rangfærslur hans um ríkiafskipti má skipta í þrennt (í það minnsta).

1. Hann sagði að fjármálafyrirtæki á Wall Street hefðu farið óvarlega vegna þess að menn vissu að ef illa færi þá kæmi Seðlabankinn þeim til bjargar.  Í það fyrsta var allan þann tíma sem vitleysan var í gangi hægri stjórn sem aðhylltist afskiptaleysi ríkisvaldsins og Wall Street fagnaði því einmitt mjög.  Það var fyrst þegar fór að hrikta fjármálakerfinu haustið 2008 sem algjör kúvending varð á stefnu Bush stjórnarinnar og það var gert af þeirri neyð að annars hefði tjónið orðið óviðráðanlegt.  Menn láta ekki fjármálakerfi risaveldis fara á hausinn bara si svona þó kennisetningar frjálshyggjunnar segi svo.  T.d hefði Bandaríski herinn aldrei látið það líðast og Bush hefði verið kominn í stofufangelsi áður hann vissi af ef stjórn hans hefði ekkert gert til að hindra efnahagshrun.  

Að halda því fram að menn í afleyðuviðskipum sínum á árunum 2001-2007 hafi alltaf haft það í huga að ríkið kæmi þeim til hjálpar er hrein fjarstæða og móðgun við heilbrigða skynsemi fólks.  Fyrir utan staðreyndir sögunnar þá eiga jafnvel vitleysingar að sjá þversögn þess að menn gambli með eigur sínar því þeir vita að ríkið komi þeim til hjálpar ef illa fer.  Hvað gerir ríkið þegar það yfirtekur banka?  Jú það þurrkar út hlutabréfaeign hluthafa, þeir tapa öllu sínu.  Til hvers er þá leikurinn gerður?   Að gera sjálfan sig gjaldþrota.  Svona röksemdafærsla er áróður sem treystir á mikla heimsku þess sem trúir.

2. Bankar fara óvarlega segir Sigurgeir því Seðlabankinn baktryggir innlán þeirra.  Ef fólk vissi að slík trygging væri ekki til staðar þá tæki það peninga sína út úr bönkum sem það teldi fara óvarlega.  Það er einmitt það sem gerðist í Kreppunni miklu og það olli hruni bankakerfisins.  Nokkrir gjaldþrota bankar tóku alla hina með sér í fallinu því fólk hætti að treysta bankakerfinu.  Skipti engu þó viðkomandi banki stæði traustum fótum.  Af þessari bitru reynslu var innlánstryggingaábyrgð Seðlabanka komin á.  Til þess að bankakerfið þyldi fjármálakreppu.  Ef þessi baktrygging  Seðlabanka væri ekki til staðar þá væri allt bankakerfi hins vestræna heims hrunið.  Því það er ennþá aðeins einn aðili sem sýnir fjármálastofnunum traust og það er innistæðueigendur.  Og það er vegna þess að þeir vita af bakábyrgðinni.

Í tilraun sinni til að ná fyrri stöðu reynir talsmenn frjálshyggju og græðgi að klína sök sinni á björgunaraðilann.  Barnið datt sem sagt í sjóinn vegna þess að það vissi að björgunarmaðurinn myndi hætta lífi sínu við að bjarga því.  Allstaðar í heiminum er hlegið að fólki sem heldur svona vitleysu fram.  Það er talið alíka heimskt og brenglað og þeir sem t.d halda því fram að Auswitch hafi verið sumardvalarstaður verkafólks.  En á Íslandi fær svona fólk drottningarviðtöl í ríkisjónvarpinu.  

3. Þriðju ríkisafskiptin sem Sigurgeir klíndi sinni sök á var starfsemi Bandarísku íbúðalánasjóðanna Fedda og Fanneyar.  Í það fyrsta átti Sigmar að vita (því um þetta hefur verið svo mikið skrifað), fyrst hann bauð sig fram í að taka þetta viðtal fyrir unga sjálfstæðismenn, að þessir sjóðir eru (eða voru) ekki  frekar opinberir en Sparisjóðsbankinn.  Í öðru lagi þá er bandarísk þingnefnd búin að hreinsa þá af þeim áskökunum sem í frjálshyggjuáróðri voru kölluð Bandarísku "undirmálslánin".  Vanskil fátækra bandaríkjamanna voru ekki meiri en annarra Bandaríkjamanna en hluti þessa lána lenti í klónum á siðlausum vogunarsjóðum sem keyptu upp lán þessa hóps, hækkuðu breytilega vexti uppúr öllu valdi og gjaldfelldu lánin við minntu vanskil.  Haustið 2008 var talað um 10% í þessum lánaflokki, mest í kringum 2 mánuðina.  Heilbrigt kerfi hefði endurfjármagnað kerfið en siðlaust kerfi afleyðuviðskipta sá gróðann í að gjaldfella þessi lán og hirða eigur fólks fyrir lítið.  Af þessu var mikill gróði til að byrja með eða þangað til að skuldatryggingaálögin fóru að virka.  Þá varð græðgin þessum sömu aðilum að falli.  Einnig má halda því til haga að það voru nýjir aðilar á húsnæðismarkaðnum, sem komu inn á hanní von um skjótfenginn gróða, sem áttu flest af þeim lánum sem störtuðu niðursveiflunni.  Í kjölfar þess féllu Freddi og Fanney.

Hvað Kastljósinu gekk til með að fá Sigurgeir í viðtal til að afvegaleiða þá nauðsynlegu umræðu sem þarf að fara fram um forsendur og orsakir hrunsins er mér með öllu óskiljanlegt.  Var þetta vinagreiði flokksmanna til að fækka þeim spjótalögum sem liggja á frjálshyggjuarmi flokksins sem fæðir þá.  Veit það ekki en flokkurinn greiðir þeim ekki laun, heldur þjóðin.  Og þjóðin þjáist núna vegna gjörða manna eins og Sigurgeirs.  Af hverju var hann ekki frekar spurður hvort hann hefði átt nokkurn þátt í falli stjórnenda Ísfélagsins?  Hvað töpuðu mörg fyrirtæki á afleyðuviðskiptum hans þann tíma sem hann vann hjá Glitni?  Skammastu þín að hafa tekið þátt í þessum sóðaleik?  O.s.frv.

En að fá mann, sem þjóðin heldur að sé trúverðugur vegna "erlendis" dvalar hans til að snúa hlutunum á hvolf svo þessir græðgipúkar geti aftur tekið við að útbúa kerfi sem féflettir þjóðina, það er glæpur eins og staða mála er í dag.  Það hefði verið alltí lagi að fá Hannes Hólmstein í svona vitleysuviðtal því allir vita að hann er trúboði (aha næstum því búinn að segja trúður en það er ekki sanngjarnt). En svona blekkingar eiga ekki að líðast.  

Og Morgunblaðið setti niður við að Karl Blöndal lagði nafn sitt við rangfærslurnar.  Því miður.

Kveðja að austan.

 

 

 

 

Athugasemdir

[Arinbjörn Kúld, 6.3.2009 kl. 00:10]

Ég hlustaði á þetta viðtal í gærkvöldi. Mér fannst það svo ómerkilegt að ég man ekki neitt úr því. Ég vildi óskað á minni mitt væri eitthvað í líkingu við þitt. En gott að lesa pistil þinn. Fróðlegt og gott. 60 mínútur fjölluðu einmitt um þessi CDS eins og það er kallað í haust og ér varð stórum fróðari eftir þann þátt og þar kom einmitt fram það sem þú ert að segja. Takk fyrir að minna mig á.  

[Grímur E. Gunnarsson (IP-tala skráð) 6.3.2009 kl. 00:52]

Mér fannst skuggalegt að sjá hreinskilið andlit frjálshyggjunnar, grímulaust  varpa fram rökum sem varpa djúpum skugga á mikilvægi þess að skattborgarar tryggi hvern annan og beri samfélagslega ábyrgð á heildinni.   Hvaða máli skiptir hvort bankarnir hafi í skjóli ríkisábyrgðar tekið mun meiri áhættu en ella.  Hefðu þeir ekki bara tekið sömu áhættu hvort sem er ef þeir hefðu þurft að bera beina og óskoraða ábyrgð á gjörðum sínum án baktrygginga.   Málflutningur Sigurgeirs fannst mér ekki til framdráttar og til þess fallinn að afvegaleiða þá mikilvægu byltingu sem við viljum að tryggi sig í sessi, þjóðinni til hagsbóta

Þakka annars mjög góða greiningu á viðtalinu.   Sigugeir skautaði yfir öll smáatriði og hélt sig komast upp með að fókusera á einhverja heildarmynd án þess að skýra t.d. kaupréttarsamningana.   Ég myndi gjarnan vilja heyra svör Sigurgeirs við alvöru spurningum og hvað ætli hann segi þá? 

[Ómar Geirsson, 6.3.2009 kl. 08:57]

Blessaður Arinbjörn.

Ég sá einmitt líka þenna sama þátt og á hann á disk.  En minni mitt er ekki betra en annnarra miðaldra karlmanna.  Ég fór inná Ruv.is.  En ég man ennþá hvað ég var reiður þegar ég áttaði mig á því hvað Sigmar var að gera.  Og þess vegna er ég ekki ennþá búinn að blessa Ísland.  Les Jakobínu á meðan og svo alla hina.  Í því liggur vonin.

Kveðja, Ómar

[Ómar Geirsson, 6.3.2009 kl. 09:01]

Blessaður Grímur og takk fyrir innlitið.

Kjarni málsins er sá að græðgipúkarnir voru ekki að spá í neina bakábyrgð ríkisins þegar þeir stunduðu sín viðskipti.  Þeir voru að hugsa um að græða sem mest á sem stystum tíma.  Enda vita þeir manna best hverjir eru fyrstir til að tapa þegar ríkið tekur yfir.  Þetta veit Sigurgeir og þetta á Sigmar að vita nema hann ætli að kaupa sér skilti sem á stendur vitleysingur og ganga með framan á sér eins og hann væri staddur í miðri Menningarbyltingunni.  

En leikurinn er til þess gerður að koma höggi á samhjálpina og skapa frjálshyggjunni nýja vígstöðu.  

Mitt framlag til að hindar ný ósköp var að skrifa þennan pistil.  Þetta er mín Vúdúdúkka á frjálshyggjuna.

Kveðja, Ómar.