Árni Páll er ekki leiðtogaefni.

Árni Páll Árnason skrifaði grein í Fréttablaðið í gær, "Er 20% niðurfelling lausnin", þar sem hann útskýrði það vel af hverju fólk á hvorki að kjósa hann eða Samfylkinguna í næstu kosningum.  Eins og grein Jóns Baldvins í Morgunblaðinu (sjá http://omargeirsson.blog.is/blog/omargeirsson/entry/812390/) var frábær, er þessi grein ömurleg, því miður.

Látum það vera að tillögur Framsóknarmanna eru kannski ekki nógu ígrundaðar og billegar í þeirri merkingu að lausnin á að vera ókeypis þ.e að þegar afskrifaðar kröfur lána erlendra lánardrottna eiga á einhvern dularfullan hátt borga þessa skuldaniðurfellingu, þá taka þær samt á annan af grundvallarvanda Íslensks þjóðfélags í dag og það er vandi skuldsettra heimila.  Og það er ekki hægt að slá svona tillögum út af borðinu sem lýðskrumi og koma með í staðinn eitthvað sem er ekki lausn á þeim vanda sem við er að etja.  Það er hægt að gera það með einhverri skilvirkari og réttlátari tillögu og leiða þannig umræðuna í átt að góðri lausn. 

Því vandinn er grafalvarlegur.  Sigrún Elsa Smáradóttir lýsti ástandinu mjög vel í grein í Fréttablaðinu þann fyrsta nóvember síðastliðinn:

" Þetta reikningsdæmi gengur ekki upp og ef ekkert verður að gert verða íbúðalán fljótlega komin langt upp fyrir íbúðaverð.  Það er engin lausn að lengja í þessum lánum.  Fólk hneppir sig ekki sjálafviljugt í ævilangan þrældóm til að borga af himinháum lánum með veði í verðlítilli eða óseljanlegri íbúð.  Ungt fólk sem skuldar hlutfalllega mest og keypti í þenslu undanfarinna fimm ára, mun varla hafa annan kost í stöðunni en að lýsa sig gjaldþrota.  Nóg verður samt fyrir þetta fólk að borga af skuldum ríkisins, flýi það ekki land                                                            Gjaldþrotum fjölskyldna mun fylgja enn meiri lækkun á verði fasteigna og mikil útlánatöp hjá lánveitendum; lífeyrissjóðum og ríkinu.  Því hin veðsetta eign mun aðeins duga upp í hluta útlána.   Einnig má spyrja hvort verðtrygging við þessar aðstæður sé ekki að tryggja rangt verðgildi krónunnar, þann kaupmátt sem byggður var á sandi og hefur nú hrunið.  Er eðlilegt að þeim kaupmætti sé viðhaldið í hluta hafkerfisins?"   

Verðtrygging lána viðheldur, eins og Sigrún Elsa bendir réttilega á, kaupmætti skulda sem féll til á bólu tímum þegar bæði kaupmáttur og eignamyndun fólks var bóla sem var fjármagnað með miklum viðskiptahalla.  Þegar bólan sprakk, þá lækkuðu eigur fólks í verði og kaupmáttur rýrnaði.  Og stór hópur fólks upplifir mikla tekjulækkun, bæði hrein launalækkun og eins atvinnumissir.  Svona vandi er ekki leystur með greiðsluaðlögun, hún getur verið hluti lausnar til að mæta tímabundinni tekjuskerðingu en hún tekur ekki á hækkun skulda versus lækkun eignaverðs.  Fólk er í vítahring skulda og verðlausra eigna.

Sannir jafnaðarmenn skilja þennan vanda og koma með lausnir.  Hugmyndir um frystingu verðtryggingarinnar á meðan hrunið gengur yfir, las ég fyrst hjá góðum og gegnum jafnaðarmönnum, sem vildu réttlæti og skynsemi.  Þeir sáu að eitthvað varð að gera til að hindra að heil kynslóð ungs fólks gæfist upp.  Hætti að borga af lánum sínum og jafnvel flytti úr landi.  Það væri hinn raunverulegi kostnaður ríkis og sjóða sem eiga skuldirnar. 

Sannir jafnaðarmenn tala ekki eins og Pétur Blöndal.  Þeir snúa ekki útúr hugmyndum sem gagnast heilli kynslóð fólks með samlíkingu eins og þessari:

"Þá er líka ósvarað spurningunni hvers vegna maður sem skuldar 150 milljónir eigi að fá 30 milljónir af almannfé í meðgjöf, en maður sem skuldar 25 milljónir í hóflegri íbúð að fá 5 milljónir af almannafé." 

Hve margir eru með 150 milljóna króna lán?  Á að láta meintan gróða örfárra einstaklina eyðileggja lausn fyrir heila kynslóð fólks?  En segjum að þessu "ríku" einstaklingar geti ekki borgað af lánum sínum, eru þá einhverjir aðrir tilbúnir til þess?  Er ekki ódýrara þegar upp er staðið að gera þessu fólki kleyft að borga af lánum sínum í stað þess að fá allt lánið í hausinn og láta viðkomandi ríkisstofnun afskrifa tugi milljóna?  Því það kaupir ekki neinn í dag svona eignir á svona háu verði þegar brunaútsölurnar eru útum allt.  Jafnvel þó einhver finnist sem á pening þá er hinn sami ekki að skera lánstofnun niður úr snörunni að gamni sínu.  Hann bíður eftir þeirri helmingslækkun sem er örugg að verður á stórum eignum.  Eina hugsanlega lausn kerfisins er að fá núverandi íbúa að halda áfram að greiða það sem þeir hafa getu til.  Fólk berst lengi til að halda heimilum sínum ef það á þess nokkurn kost.  Og svo má ekki gleyma því að þetta fólk er líka Íslendingar og þetta fólk er líka skattgreiðendur.

Hefði Árni sleppt þessu popúlarisma, þá væri grein hans um margt ágætt innlegg í umræðuna.  En sá sem notar Skítug brögð til að kasta rýrð á skoðanir annarra um svona grafalvarleg mál, hefur vondan málstað að verja.   Og málstaður Árna er vondur.

Hann viðurkennir nauðsyn afskrifta en hafnar almennri skuldaniðurfellingu.  Slíkt kostar peninga sem þarf að fjármagna með sköttum segir hann.  En þegar hann viðurkennir að "verulegar skuldir þarf að afskrifa", kostar það ekki ríkisframlög?  Á það að koma úr hatti töframannsins?  Hann gæti fullyrt þetta ef hann kæmi með kostnað beggja leiða.  En slíkt er fagmennska og ekki Árna samboðin.  En Jóhanna sagði einhvern tímann sem félagsmálaráðherra  að kostnaður við greiðsluaðlögun væri sirka 15 milljarðar.  Ef sú upphæð dugar til að hindra greiðslufall og landflótta, þá er greinilega mikill misskilningur í gangi.  Þá er ekki verið að ræða þann vanda sem Sigrún Elsa lýsti í grein sinni sem ég vitnaði í hér að ofan.  Og ef of lítið er að gert þá er betra að gera ekki neitt því of lítil aðstoð gerir fátt annað en að auka á biturleika fólks.  Og hvernig á þá að hindra greiðslufallið?

Því er það lýðskrum að tala um mikinn kostnað við almenna niðurfellingu en bla bla eitthvað um þann kostnað sem fylgir sértækum aðgerðum.  En kostur sértækra aðgerða fyrir stjórnsama jafnaðarmenn er sá að fólk verður að skríða fyrir þeim til að fá aðstoðina og ef hún dugar ekki, þá er lífsbjörgin undir því komin að kunna að væla meira út úr kerfinu.  Fá þeir hjálp sem "skipuleggja vanskil sín" spurði Benedikt Sigurðarson, Akureyri sem harðast hefur barist fyrir frystingu verðtryggingarinnar.  Og hann er eðalkrati eins og Jón Baldvin.

Loks slær Árni Páll því fram að almenn niðurfelling hjálpi ekki þeim sem skulda of mikið (150 milljónir) og þeim sem skulda lítið.  Tiltekur hann þá skýringu ef um tekjufall er að ræða.  Og bingó, hann hefur rétt fyrir sér. 

Frysting verðtryggingarinnar (niðurfelling skulda um 20%) er grunnlausn en hún leysir ekki allan vanda.  En hún tekur beint á því óréttlæti að skuldir fólks hækka vegna aðstæðna sem hvorki það ber ábyrgð á og þess hins að verðtryggingarkerfið var ekki hugsað til að mæta afleiðingum bankahruns og hruns krónunnar.  Það er siðferðislega rangt að kalla gengishækkanir verðbólgu við þessar aðstæður.  Enda er bæði eignaverð og laun að lækka. 

Frysting verðtryggingarinnar er forsenda sáttar á milli skuldara og fjármagnseiganda.  Forsenda þess að skuldararnir telji það siðferðislega rétt að halda áfram að borga af lánum sínum.  Þeir einir séu ekki látnir sitja í súpunni.  Vandi þeirra er sýndur skilningur og þeir beðnir að berjast með þjóð sinni.  Ekki gefast upp þó um tímabundna erfiðleika sé að ræða.  Grunnforsenda byggðar sé að fólk haldi heimilum sínum og verði gert það kleyft.

Og þess vegna þarf meira til og útfærsla greiðsluaðlögunar er ein af nauðsynlegum forsendum að kerfið gangi.  Afborgunum sé frestað, lánstími lengdur og svo framvegis.  Dugi þetta ekki til þ.e. að lækka lánin, sem nemur hækkun verðbóta (frá 1/1 2008), auk greiðsluaðlögunar þá á að bjóða skuldurum uppá að þeir borgi sem þeir geti (t.d meðan um atvinnumissi er að ræða) en ógreiddar afborganir myndi eignarhlut ríkisins.  Sem greiðist til baka þegar eignin er seld eða skuldarinn greiðir þegar tekjur hans eru aftur orðnar eðlilegar.  Síðan má hugsa sér eitthvað sambland af öllu þessu og eitthvað líka allt annað.  Eina skilyrðið sem lausnin þarf að uppfylla er að hún gagnist fólki til að halda heimilum sínum og til þess verði það ekki svo aðþrengt að það upplifi sig sem skuldaþræla.  Því þá fer það, ekki nema Samfylkingin vilji taka upp raunverulega þrælahlekki til að tryggja greiðslur þrælanna.  En það er líka dýrt.

Fussum og svei segja þá Fordæmararnir og höfða þá til lægstu hvata þjóðarsálarinnar.  Til hvers á skuldlaust fólk að vera borga aukaskatta til að hjálpa skuldurum.  Svarið er, svona fyrir utan það að um meðbræður okkar er að ræða, að það er dýrara fyrir þetta fólk að gera það ekki.  Hinn raunverulegi kostnaður fellst í því að ríkisstofnanir sitji uppi með þúsundir eigna sem þær losna ekki við.  Lánin af þeim þarf þá að afskrifa.  En munurinn er sá að fyrrverandi eigendur gætu tekið uppá því að hætta að vera skattgreiðendur og því munu Farísearnir þurfa að greiða hærri skatta til að standa undir skuldum ríkissjóðs.  Og svo er dýrt að heimsækja börnin sín til útlanda. 

Því þrátt fyrir það að skammsýnir stjórnmálamenn reyni að etja fólki saman þá er um svo gríðarlega stórt vandamál að ræða að það krefst samstöðu allrar þjóðarinnar til að vel fari.  Allar fjölskyldur munu áður en yfir líkur, á einn eða annan hátt,  tengjast fólki sem þarf á stuðningi samfélagsins að halda. 

Það mun enginn komast upp með að vera stikkfrí í þessum leik.  Vandinn er allra.

Kveðja að austan.

 

Athugasemdir

[Arinbjörn Kúld, 3.3.2009 kl. 15:29]

Veistu það Ómar ég held að stjórnvöld skilji ekki hvert vandamálið er. Það sem þú bendir á hafa nokkuð margir gert síðan hrunið varð og þar á meðal ég. Annað hvort skilja þau ekki málið EÐA þau eru vísvitandi að blekkja almenning og sé hreinlega ekki leyft af IMF að hjálpa almenningi. Hvað gerist þegar mest allt húsnæði á landinu lendir í eigu ríkisins og bankana? Jú, það verður greiðslufall í kerfinu, það hrynur endanlega, IMF grípur inní ferlið, allt stjórnvald á landinu fer endanlega undir IMF sem síðan framselur það til ESB eða USA!!! Bara plæingar

[Ómar Geirsson, 3.3.2009 kl. 15:40]

Blessaður Arinbjörn.

Ég hef lengi hallast að hinu síðarnefnda.  Tel reyndar að Jakobína hafi afhjúpað skilyrði um slíkt að "ekki mætti rugga bátnum".  Þeir sem trúa á leiðir gjaldþrota sem allsherjar hundahreinsun efnahagskerfis, þeir vilja ekki svona almennar björgunaraðgerðir.  Þeir ríku verða ekki ríkari ef þeim býðst ekki eigur almennings á vildarkjörum.

En þegar ég fleiri greinar hafa birst eftir bjánabelgi flokkanna þá fékk ég nóg.  Þess vegna skrifaði ég pistil minn um stríðið um Ísland.  Það er full mikil heimska að láta sem að ekkert sé hægt að gera annað en að útdeila ölmusum.  

En lestu prófkjörstilkynningarnar frá fólki sem er að bjóða sig fram.  Mér dettur einna helst í hug að ennþá sé árið 2004 og allir séu ligeglaðir.  Þvílík veruleikafirring.  Ef þetta er endurnýjunin þá vil ég frekar Jón Baldvin, Hjörleif og Styrmi.  Þeir eru þó sæmilega lesnir og bulla ekki útí eitt þegar þeir opna munninn.  Það er mikill misskilningur að maður þurfi alltaf að vera sammála öllum um allt.  Maður þarf að geta treyst því að ákvarðanir séu ekki teknar útfrá rökræðu frasanna.  En slíkt sýnist mér að sé í uppsiglingu á þessum örlagatímum

En vonum það besta.

Kveðja, Ómar.

[Arinbjörn Kúld, 4.3.2009 kl. 00:06]

Nákvæmlega, ég er dáldið undrandi á þessum ofuráhuga margra til að fara í framboð þegar verkefnin framundan eru risavaxin og engin íslenskur stjórnmálamaður og flokkar hafa þurft að takast á við slíkt áður. Annað hvort gera þeir sér enga grein fyrir því sem framundan er eða........... það vantar í þá einstaklinga gáfur???

[Ómar Geirsson, 4.3.2009 kl. 01:37]

Blessaður Arinbjörn.

Ég veit ekki hvað veldur.  Upp til hópa er þetta ágætisfólk.  Sástu myndina um Eirík Víking eftir hluta af Monty genginu.  Víkingarnir komu við á eyju þar sem allir voru ánægðir og hamingjusamir en af einhverri ástæðu sem ég man ekki þá ákváðu guðirnir að sökkva eyjunni.  En Eiríkur vissi um þessa ákvörðun og reyndi að fá fólk til að forða sér.  En það trúði honum enginn og þegar hamfarirnar byrjuðu þá kyrjaði konungurinn einhverja vitleysu sem endaði í bla bla bla og síðasta bla-ið var í loftbólu.  Eða þannig minnir mig þetta.

Ég held að einhver svipuð afneitun eigi sér stað hjá íslensku þjóðinni.  Annars væri hver sá flokkur, sem hefði á að skipa forsætisráðherra með það meginmarkmiði að fara eftir röngum efnahagsráðum erlendra kúgara (IFM kúgaði Ísland til að semja við breta og Hollendinga), með svona fylgi frá bilinu 3-5%.  En Jóhanna ekki með 65% persónufylgi því hún stóð sig svo vel sem félagsmálráðherra í Viðeyjarstjórninni sálugu.  Og það gerði hún svo sannarlega.  En ráðin þá eru henni sérlega hugleikin í dag.  En kreppan er ekki alveg sú sama.  Og þess vegna er allt í kaldakoli en allir segja bara bla, bla, bla og bla-loftbólur.

Þannig ég veit það ekki en fólk flýr ekki raunveruleikann og ég hef trú á minni þjóð.  Hún er bara eins og við Steingeiturnar, þarf helst að berja hausinn nokkrum sinni í steininn til að trúa því að steinn sé harðari en haus.  Eins verður það með Íslendinga.  Vona það.

Kveðja, Ómar.